ประโยชน์ดั้งเดิม "ต้นยอ"
ถ้าพูดถึงต้นยอทุกคนคงจะนึกถึง น้ำลูกยอหรือแคปซูลลูกยอ ที่เป็นที่นิยม แต่ต้นยอนั้นไม่ได้มีแค่ผลมันอย่างเดียวเท่านั้นที่มีประโยชน์ ราก ใบหรือลำต้น ล้วนมีประโยชน์เหมือนกัน ชาวบ้านนั้นได้ใช้ประโยชน์จากทุกส่วนของต้นยออย่างครบถ้วน ลองมาดูค่ะว่าแต่ละส่วนถูกนำมาใช้ประโยชน์อะไรกันบ้าง
ยอ เป็นไม้พุ่มหรือไม้ขนาดเล็กในตระกูล Rubiaceae เป็นไม้พื้นเมืองในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แต่มีผู้นำไปแพร่พันธุ์จนกระจายไปทั่วอินเดีย และตามหมู่เกาะต่างๆ ในมหาสมุทรแปซิฟิค ต้นยอขึ้นได้ทั้งในป่าทึบหรือตามชายฝั่งทะเลที่เป็นโขดเขาหรือพื้นทราย ต้นโตเต็มที่เมื่ออายุครบ 18 เดือน และให้ผลซึ่งมีน้ำหนักรวมกันระหว่าง 4-8 กิโลกรัมต่อเดือน ตลอดทั้งปี ยอเป็นพืชทนทานต่อดินเค็ม สภาวะแห้งแล้ง และดินทุติยภูมิ ยอจึงพบแพร่หลายทั่วไป
ประโยชน์ดั้งเดิมของต้นยอ
ใบยอ
ใช้ทำอาหาร เช่น ห่อหมก ใช้เป็นอาหารเลี้ยงสัตว์ หรือเลี้ยงตัวหนอนไหม ทำยาพอก รักษาโรคมาลาเรีย แก้ปวด อาการเคล็ดยอก แผลถลอกลึกๆ อาการปวดในข้อ น้ำสกัดใบยอ รักษาความดันโลหิตสูง เลือดออกที่เกิดจากกระดูกร้าว แก้ปวดท้อง เบาหวาน
ลูกยอ
ลูกยอดิบ ใช้รักษาอาการเจ็บ หรือแผลตกสะเก็ดรอบปากหรือข้างในปาก ลูกยอสุก ใช้รับประทาน ลูกยอบดละเอียดใช้กลั้วคอแก้คอเจ็บ ลูกยอบดใช้ทาเท้าแก้เท้าแตก ใช้ทาผิวฆ่าเชื้อโรคหรือรับประทานเพื่อฆ่าพยาธิในร่างกาย รักษาบาดแผลและอาการบวม แก้ปากและเหงือกอักเสบ แก้ปวดฟัน กระตุ้นความอยากอาหารและสมอง ใช้ทำอาหารหมู น้ำสกัดลูกยอ แก้ความดันโลหิตสูง เปลือกต้ม แก้โรคดีซ่าน
ดอกยอ ใช้รักษากุ้งยิง
เมล็ดยอ น้ำมันที่สกัดจากเมล็ดยอใช้รักษาเหาและป้องกันแมลง
รากยอ นำมาใช้แกะสลัก ทำรงควัตถุสีเหลือง น้ำคั้นจากรากใช้แก้แผลที่อักเสบรุนแรง
